Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2021- 2023

Załącznik do Uchwały Nr XVIII/166/20

Rady Gminy Bobrowo

z dnia29 października 2020 r.

 

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY

na lata 2021 -2023

Wykaz użytych skrótów:

GOPS – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bobrowie;

GKRPA – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Bobrowie;

GZI – Gminny Zespól Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie;

KPP – Komenda Powiatowa Policji w Brodnicy;

PCPR – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Brodnicy;

PK – Punkt Konsultacyjny przy UG Bobrowo;

PPP – Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Brodnicy;

PUP – Powiatowy Urząd Pracy w Brodnicy;

OTiRO – Ośrodek Terapii i Rozwoju Osobistego w Brodnicy;

UG – Urząd Gminy Bobrowo.

 

1. Wprowadzenie

Rodzina wywiera ogromny wpływ na kształtowanie się osobowości człowieka i jego zdolność funkcjonowania w dorosłym życiu. Rodzina jest pierwotną grupą społeczną, uznawana jest również za elementarną komórkę społeczną. Ma zadane pełnienie funkcji związanych z prokreacją, zabezpieczeniem potrzeb emocjonalnych i materialno-bytowych, socjalizacją i wychowaniem, przekazywaniem dziedzictwa kulturowego.

Prawidłowe wypełnianie tych funkcji uzależnione jest od wielu czynników, leżących zarówno po stronie osób stanowiących rodzinę, ich predyspozycji psychospołecznych, jak i licznych uwarunkowań zewnętrznych. Wszelkie zmiany polityczne, gospodarcze, społeczne, ale również szybki postęp technologiczny, w tym rozwój mediów, nie pozostają tu bez znaczenia. Niosą wiele pozytywnych zmian dla współczesnej rodziny, jednocześnie stanowią wiele zagrożeń dla jej funkcjonowania.

Rodzice, jako opiekunowie są odpowiedzialni za zaspakajanie potrzeb swojego dziecka: biologicznych, psychicznych i emocjonalnych, szczególnie potrzeby miłości, bezpieczeństwa, przynależności i akceptacji, które w dużej mierze warunkują jego prawidłowy rozwój. Siła i specyfika rodziny polega na tym, że po pierwsze, społeczne oddziaływania rodziców na dziecko rozpoczynają się w najwcześniejszym okresie jego życia, kiedy podatność na wpływy jest największa. Po drugie, oddziaływania te, oparte są na silnym związku emocjonalnym, a ich skuteczność pogłębia fakt zaspakajania potrzeb dziecka właśnie przez rodziców. Po trzecie, rodzice oddziałują na dziecko, zarówno w sposób celowy, zamierzony, stosując przy tym, swoisty system kar i nagród, jak również w sposób nieświadomy. W rodzinie dziecko zdobywa pierwsze doświadczenia społeczne, poznaje normy i wartości, przyswaja wzorce zachowania, kształtuje się jego osobowość, indywidualność, sposób percepcji otaczającego świata. Cechą rozwojową dziecka jest silna tendencja do naśladowania osób z najbliższego otoczenia, co stawia szczególnie przed rodzicami odpowiedzialne zadanie przekazywania prawidłowych wzorców. Dziecko wychowuje się uczestnicząc w codziennym życiu rodziny.  Co prawda, z upływem czasu, krąg oddziaływań na dziecko rozszerza się o wpływy innych środowisk (grupy rówieśniczej, instytucji oświatowo-wychowawczych, społeczności lokalnej itp.), to jednak rodzina wciąż pełni decydującą rolę w życiu jednostki.

Z wyżej przytoczonych względów jedną z podstawowych zasad konstytucyjnych jest ochrona rodziny. Art. 71 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej  stanowi, że państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, stąd rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Rozwinięcie zagwarantowanej w Konstytucji zasady ochrony i pomocy rodzinie znajdujemy w ustawach szczegółowych, między innymi w ustawie z dnia 9 czerwca 2011r. nakładającej obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych na jednostki samorządu terytorialnego oraz na organy administracji rządowej. Obowiązek ten jest realizowany w szczególności we współpracy ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami pomocniczymi, Policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi. Ma to elementarne znaczenie biorąc pod uwagę fakt, że dysfunkcjonalność rodziny wynika zwykle z istnienia kilku, często nakładających się, problemów np. niezaradności, braku lub niskich kompetencji rodzicielskich, wielodzietności, bezrobocia, niepełnosprawności, uzależnień, przemocy w rodzinie, czy też zdarzeń losowych wywołujących sytuacje kryzysowe. Wymaga zatem wielopłaszczyznowego, interdyscyplinarnego podejścia i zaangażowania w pracę z rodziną przedstawicieli lokalnych służb społecznych oraz innych podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny, zachowaniem zasady wzajemnej współpracy i poszanowania godności wszystkich uczestników działań. Realizacja programu odbywać się będzie poprzez włączanie do aktywnego udziału rodziny w proces zamian, z wykorzystaniem jej zasobów własnych oraz możliwości wsparcia zewnętrznego.

Podstawowym założeniem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2021-2023 jest utworzenie spójnego systemu wspierania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu ról opiekuńczo-wychowawczych w celu przywrócenia im zdolności prawidłowego funkcjonowania. Działania w ramach programu skoncentrowano na całej rodzinie, również w sytuacji umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.

Zadania przyjęte do realizacji w ramach Programu są spójne z obowiązującym ustawodawstwem, w szczególności:

1. ustawą z dnia 9 czerwca 2011r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
2. ustawą z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej;
3. ustawą z dnia 4 listopada 2016r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”;
4. ustawą z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;
5. ustawą z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i zapobieganiu alkoholizmowi;
6. ustawą z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
7. ustawą z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych;
8. ustawą z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci;
9. ustawą z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

2. DIAGNOZA ŚRODOWISKA LOKALNEGO

Gmina Bobrowo jest gminą wiejską dzielącą się na 20 sołectw obejmujących łącznie 33 miejscowości, zajmuje obszar 146,3 km². Strukturę ludności mieszkańców z podziałem na płeć przedstawia tabela nr 1.

Tabela nr 1 Ludność w gminie Bobrowo w latach 2017-2019

Liczba ludności	2017	2018	2019
kobiety	3141	3114	3082
mężczyźni	3253	3249	3222
ogółem	6394	6363	6304

Z danych Ewidencji Ludności Gminy Bobrowo wynika, że osoby wieku produkcyjnym stanowią ok. 67 % ogółu ludności, natomiast ok. 20 % to dzieci i młodzież do 18 roku życia.

Na terenie gminy funkcjonuje 5 szkół podstawowych, w tym jedna z wygaszanymi oddziałami gimnazjum oraz 3 punkty przedszkolne, do których uczęszcza łącznie 747 uczniów i wychowanków (wg stanu na 30.09.2019r.).

Poziom wykształcenia mieszkańców gminy Bobrowo przedstawia się następująco: 10,8% to osoby  z wykształceniem wyższym, 27,5 % ogółu osoby ze średnim, z zasadniczym zawodowym 28%, natomiast osoby z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym oraz bez wykształcenia stanowią łącznie 33,7 % ogółu mieszkańców (źródło: http://www.polskawliczbach.pl/gmina_Bobrowo).

Głównym źródłem utrzymania mieszkańców jest rolnictwo (zarejestrowanych jest ponad 900 gospodarstw rolnych),  następnie ogrodnictwo, praca w sektorze pozarolniczym, turystyka.  Struktura bezrobocia wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Brodnicy przedstawiona została w tabeli nr 2, gdzie widoczny jest spadek liczby osób bezrobotnych na przestrzeni ostatnich lat. Szacunkowa stopa bezrobocia w gminie Bobrowo na koniec roku 2019 wynosiła 7,5%.

Tabela nr 2 Bezrobocie w gminie Bobrowo w latach 2017-2019

BOBROWO	liczba bezrobotnych		bezrobotni z prawem do zasiłku
rok	ogółem	kobiety	razem	kobiety
2017	246	162	21	11
2018	211	137	20	8
2019	193	121	20	14

Na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bobrowie opracowano ogólne zestawienie ilościowe rodzin z korzystających ze wsparcia w wybranych formach, które przedstawia tabela nr 3.

Tabela nr 3  Formy pomocy na rzecz rodzin z terenu Gminy Bobrowo realizowane w latach 2017-2019

Wyszczególnienie	Lata
	2017	2018	2019
Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej	163	168	155
Liczba dzieci uprawnionych do świadczenia wychowawczego	816	894	1190
Liczba rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych	412	405	406
Liczba rodzin korzystających z funduszu alimentacyjnego	29	26	25
Liczba dzieci korzystających z gorących posiłków w placówkach oświatowych	172	160	149
liczba osób korzystających z pomocy żywnościowej dla najbardziej potrzebujących w ramach FEAD	213	213	246
Liczba dzieci korzystających ze stypendiów szkolnych o charakterze socjalnym	211	140	133
Liczba dzieci korzystających z zasiłków szkolnych	4	1	1
Liczba rodzin korzystających z Karty Dużej Rodziny (wg złożonych wniosków w danym roku)	7	13	146

Powyżej przedstawione dane wskazują na spadek ogólnej liczby rodzin korzystających z pomocy społecznej jak również spadek liczby dzieci korzystających ze stypendiów szkolnych o charakterze socjalnym. W ostatnich latach, co w praktyce związane głównie jest z wprowadzeniem ustawy  z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci i realizacją tzw. programu „Rodzina 500+”.

Na przestrzeni ostatnich lat powodami przyznawania pomocy społecznej było, jak wskazują dane przedstawione w tabeli nr 4.

Tabela nr 4 Powody przyznania pomocy społecznej w latach 2017-2019

Liczba rodzin   Przesłanka	Liczba rodzin w 2017r.	Liczba rodzin w 2018r.		Liczba rodzin w 2019r.
Ubóstwo	133		79	115
Bezrobocie	108		90	69
Długotrwała lub ciężka choroba	36		44	43
Niepełnosprawność	54		52	57
Bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego	14		12	15
Potrzeba ochrony macierzyństwa	53		45	50
Alkoholizm	7		10	7
Bezdomność	4		4	3
Przemoc w rodzinie	1		0	1
Narkomania	0		0	0

W sprawozdaniu za rok 2019 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej  w Bobrowie wykazał 15 rodzin, którym udzielono pomocy z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Jednakże w ocenie zarówno kierownika Ośrodka, jak i pracowników socjalnych i asystenta rodziny dane te nie obrazują rzeczywistych rozmiarów zjawiska - rodziny borykające się z trudnościami wychowawczymi o różnym nasileniu, czy zagrożone ich wystąpieniem, stanowią znaczną część rodzin objętych pomocą społeczną w gminie. Zwykle są to rodziny wieloproblemowe,  w których główny powód korzystania ze wsparcia związany jest np. z bezrobociem, uzależnieniem, czy niepełnosprawnością. Stąd też rozmiary problemu nie są bezpośrednio widoczne w danych statystycznych. Jak wynika z przeprowadzonego rozeznania różne jest także natężenie trudności wychowawczych w tych rodzinach - w przeważającej mierze mają one łagodny czy umiarkowany charakter, związany z często z brakiem konsekwencji w postępowaniu rodziców względem dzieci, niewystarczającą wiedzą na temat potomstwa czy wadliwym wzorcom komunikacji w rodzinach. Negatywne zachowanie dzieci przejawia się często nieposłuszeństwem, lenistwem, zaburzeniami relacji rówieśniczych, do bardziej skrajnych, jak nierealizowanie obowiązku szkolnego, czy sięganie przez młodzież po używki. Jak wynika z przeprowadzonego rozeznania, różny jest także poziom kompetencji rodziców w zakresie opieki i pielęgnacji dziecka, znajomości jego naturalnych potrzeb, jak również umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, czy gospodarowania budżetem domowym.

W Gminie Bobrowo zatrudniony jest jeden asystent rodziny, który pracuje z rodzinami wymagającymi wsparcia w związku z trudnościami w sprawach opiekuńczo wychowawczych. W roku 2017 z jego pomocy korzystało 6 rodzin, w 2018  - 9 rodzin, natomiast w roku 2019 – 10 rodzin.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bobrowie corocznie kieruje kilka wniosków do sądu rodzinnego o wgląd w sytuację dziecka w związku z niewydolnością w sprawach opiekuńczo-wychowawczych rodziców, które w większości kończą się ograniczeniem władzy rodzicielskiej i oddaniu jej pod nadzór kuratora oraz nałożeniu obowiązków na rodziców w zakresie realizacji działań zmierzających do poprawy sytuacji. W przypadkach, gdy z powodu dysfunkcji w rodzinie bezpieczeństwo dziecka jest realnie zagrożone małoletni umieszczani są w pieczy zastępczej. Jak wynika z danych GOPS w ostatnich latach  wzrosła liczba dzieci z terenu Gminy Bobrowo przebywających w pieczy zastępczej. Zestawienie danych w tym zakresie przedstawia tabela nr 5.

Tabela nr 5 Dzieci z terenu Gminy Bobrowo przebywający w pieczy zastępczej w latach 2017-2019

Wyszczególnienie	Lata
	2017	2018	2019
łączna liczba dzieci w pieczy zastępczej	13	15	15
w tym przebywające w:
rodzinach zastępczych spokrewnionych	6	9	12
rodziny zastępcze niespokrewnione	1	4	1
rodzinne domy dziecka	6	2	2

Jak już wcześniej podkreślano dysfunkcje w rodzinach bardzo często związane są z problemem uzależnienia. Jak wynika z danych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Bobrowie liczba wniosków o podjęcie działania zmierzającego do leczenia odwykowego w ostatnich trzech latach dotyczy średnio 15 osób w ciągu roku. Z usług gminnego Punktu Konsultacyjnego z związku z problemem alkoholowym korzysta rocznie ok. 6 osób. Dane te zdają się jednak obrazować jedynie wycinek rzeczywistości, zwykle sprawy tego typu ujawniane są dopiero w fazie znacznego natężenia problemów, często gdy rodzina nie widzi już innych możliwości samodzielnego poradzenia sobie z trudnościami lub/i podczas interwencji służb. Na podstawie wskaźników ogólnokrajowych szacuje się, że na terenie gminy co najmniej 100 osób to osoby uzależnione, natomiast ok. 200 osób to osoby pijące szkodliwie, a ok. 200 osób to dorośli członkowie rodzin w/w osób. Szacuje się, że w ok. 300 rodzinach z problemem alkoholowym wychowują się nieletni.

            Z kolei z danych Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego wynika, że średnio rocznie prowadzonych jest 23 procedur Niebieskiej Karty w związku z podejrzeniem występowania przemocy w rodzinie. W roku 2019 działaniami GZI objęło 23 rodzin, w których łączna liczba osób wyniosła 78 ( w tym 60 osób stanowiły kobiety i dzieci wychowujące się w tych rodzinach). We wszystkich prowadzonych sprawach osobami, co do których istniało podejrzenie, że stosują przemoc, byli mężczyźni, natomiast osobami doświadczającymi przemocy – kobiety, dzieci nie były bezpośrednimi ofiarami przemocy a jedynie świadkami negatywnych zachowań w rodzinie. W przeważającej mierze zgłoszenia dotyczyły przemocy psychicznej, rzadziej przemocy fizycznej. Z uwagi na specyfikę zagadnienia przemocy domowej, również w tym przypadku rzeczywista skala zjawiska na terenie gminy Bobrowo wydaje się nie znajdować odzwierciedlenia w ilości spraw prowadzonych przez GZI.

            Powyższa diagnoza problemów środowiska lokalnego wskazuje obszary wymagające wzmożonych oddziaływań ukierunkowanych na  minimalizowanie ich negatywnych skutków. Ważnym elementem projektowania działań w zakresie wspierania rodziny, obok rozpoznania potrzeb, jest zdiagnozowanie zasobów umożliwiających organizację kompleksowego wsparcia dla rodzin znajdujących się w sytuacji zagrożenia i kryzysu. Znajomość potencjału i dostępność usług daje możliwość formułowania celów i zadań, które mogą stanowić spójny system działania na rzecz rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu swoich funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

Zasoby lokalne w obszarze organizowania wsparcia na rzecz rodziny

Na terenie gminy główną instytucją działającą na rzecz rodzin jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bobrowie, zatrudniający m.in. specjalistów w zakresie pracy socjalnej oraz asystenta rodziny. GOPS realizuje specjalistyczne usługi opiekuńcze dla dzieci z zaburzeniami psychicznym, w ramach których prowadzone jest m.in. terapia logopedyczna, pedagogiczna, rehabilitacja, behawioralna, neurologopedyczna, integracja sensoryczna i psychologiczna. W ramach realizacji zadań na rzecz rodziny prowadzona jest ścisła współpraca m.in. z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Brodnicy, Komendą Powiatową Policji, Zespołem Kuratorskiej Służby Sądowej  przy Sądzie Rejonowym w Brodnicy. Ośrodek mieści się w siedzibie Urzędu Gminy Bobrowo, przy którym działa również Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Prowadzony jest Punkt Konsultacyjny dla osób uzależnionych i współuzależnionych. W ramach poradnictwa specjalistycznego istnieje możliwość uzyskania wsparcia psychologa, również dla rodzin z dziećmi. Ponadto, Gmina współpracuje z Ośrodkiem Terapii i Rozwoju Osobistego w Brodnicy, który prowadzi działalność terapeutyczną w zakresie uzależnień oraz udziela pomocy psychologicznej dla osób dorosłych.

Opiekę medyczną w podstawowym zakresie na terenie gminy świadczy NZOZ „Medicom”, który prowadzi dwa ośrodki zdrowia w Bobrowie i Nieżywięciu. Na terenie miasta Brodnicy funkcjonuje Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, która zakresem działania obejmuje również dzieci i młodzież szkolną z terenu gminy Bobrowo.

W gminie istnieje pięć szkół podstawowych oraz trzy 10-godzinne punkty przedszkolne oraz klub dziecięcy. Placówki szkolne, oferują dzieciom i młodzieży dodatkowe zajęcia  rozwijające różnorodne zainteresowania i umiejętności. Szkoły realizują programy profilaktyczne, których tematyka dotychczas obejmowała uzależnienia i problem agresji uczniów. Na terenie gminy Bobrowo działa pięć świetlic środowiskowych, w których zajęcia, ukierunkowane przede wszystkim na organizację czasu wolnego oraz rozwój zainteresowań dzieci i młodzieży, odbywają się raz w tygodniu w godzinach popołudniowych. Do świetlic uczęszczają w większości dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym z powodu ubóstwa, wielodzietności, wychowywania w rodzinie niepełnej, bezrobocia czy uzależnień rodziców. Jednakże świetlice mają charakter otwarty i przyjmują wszystkie dzieci chętne do udziału w zajęciach.

Istniejąca infrastruktura i zaplecze rekreacyjno-sportowe pozwala na rozwój  zainteresowań mieszkańców. Na terenie gminy znajduje się boisko „Orlik”, duża hala sportowa, przy szkołach oraz w większych wsiach istnieją i są budowane nowe boiska. Aktywnie działa Uczniowski Klub Sportowy „Bobry” oraz Ludowy Zespół Sportowy Bobrowo. W ostatnich latach, sukcesywnie, w prawie wszystkich miejscowościach powstają place zabaw dla dzieci oraz siłownie zewnętrzne. Ponadto, wytyczone są ścieżki dydaktyczne i turystyczne, nad większymi jeziorami powstały ogólnodostępne plaże i pomosty.

 W gminie Bobrowo działają dwa ośrodki kultury - w Bobrowie i Nieżywięciu - organizują one różnorodne imprezy kulturalne dla mieszkańców gminy  (m.in. cykliczne obchody Dni Gminy, Dożynki, imprezy związane ze świętami państwowymi i kościelnymi, pikniki integracyjne itp.). Biblioteki gminne mają swoje oddziały w pięciu miejscowościach, okresowo np. w czasie ferii czy przerw świątecznych, organizują zajęcia dla dzieci i młodzieży. Do dyspozycji mieszkańców jest 19 świetlic wiejskich, w których w zależności od aktywności sołtysa i społeczności lokalnej odbywają się imprezy integracyjne np. z okazji Dnia Dziecka czy Dnia Matki. W większości wsi funkcjonują Ochotnicze Straże Pożarne oraz Koła Gospodyń Wiejskich. Od kilku lat w gminie istnieją: Stowarzyszenia Koła Gospodyń Wiejskich Gminy Bobrowo „Kobiety z pasją, Stowarzyszenie na rzecz kultywowania tradycji ludowej „Złoty krąg”, Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Bobrowo "Aktywna Gmina". Wymienione organizacje zajmują się przede wszystkim kultywowaniem lokalnej tradycji, folkloru i dziedzictwa kulturowego. Stowarzyszenie „Aktywna Gmina” promuje również rozwój przedsiębiorczości, działalność edukacyjną dotyczącą profilaktyki zdrowia, ochrony środowiska, pomocy dla osób starszych, niepełnosprawnych. Prężnie działającą organizacją pozarządową jest Stowarzyszenie na rzecz Młodych Gminy Bobrowo "Horyzont", które swą działalność statutową kieruje na wspieranie działań szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, rozwój twórczości i kreatywności młodych ludzi, rozwój turystki, krajoznawstwa i sportu, działania profilaktyczne, w tym zapobieganie uzależnieniom wśród dzieci  i młodzieży, edukację ekologiczną, wspieranie inicjatyw lokalnych, promowanie idei wolontariatu. Przy części parafii działają Zespoły Caritas zorientowane również na pomoc rodzinom i dzieciom w trudnych sytuacjach.

3.  Założenia programu

Gminny Program Wspierania Rodziny jest dokumentem przewidzianym do realizacji na lata 2021 – 2023.

Głównym założeniem Programu jest stworzenie i rozwój wielopłaszczyznowego wsparcia rodziny poprzez działania mające służyć:

- wspieraniu potencjału rozwojowego rodziny biologicznej na wczesnym etapie jej funkcjonowania,

- wzmocnieniu systemu gwarantującego prawidłowy proces wychowawczy oraz ochrony dzieci przed nieprzystosowaniem społecznym, marginalizacją i wykluczeniem,

- poprawie sytuacji dziecka w środowisku szkolnym poprzez wzbogacenie oferty edukacyjnej oraz wspieranie uczniów wymagających pomocy,

- zwiększeniu poziomu bezpieczeństwa dzieci, młodzieży i rodziny poprzez prowadzenie stosownych działań profilaktyczno-edukacyjno-wychowawczych w środowisku,

- zapobieganiu powstawania sytuacji kryzysowych wymagających interwencji oraz skuteczne reagowanie w sytuacjach już zaistniałych poprzez udzielanie wielopłaszczyznowego wsparcia.

Nadrzędną zasadą programu jest ścisła współpraca podmiotów działających na rzecz dzieci i rodzin, co daje gwarancję skuteczności podejmowanych działań. Zakłada się, że skuteczność działań w zakresie przeciwdziałania nieprawidłowościom w funkcjonowaniu rodziny będzie osiągana w szczególności poprzez wczesne podejmowanie działań profilaktycznych oraz pracę z dziećmi oraz ich rodzicami w ich środowisku rodzinnym, szkolnym i lokalnym.

Celem działań jest zapobieganie powstawania sytuacji mających niekorzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie rodziny, wsparcie jej w zakresie występujących niedomagań, zabezpieczenie potrzeb, wpływanie na poprawę trybu i jakości życia, pomoc we wzmocnieniu jej wydolności opiekuńczo – wychowawczej oraz w sytuacjach zagrożenia dobra dziecka.

4.  Adresaci programu

            Adresatami Programu są rodziny zamieszkałe na terenie gminy Bobrowo doświadczające problemów opiekuńczo-wychowawczych, zagrożone umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej oraz rodziny, z których dzieci już zostały zabezpieczone poprzez umieszczenie w pieczy zastępczej.

5.  Cele programu

Cel główny:

Stworzenie spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w Gminie Bobrowo

Cele szczegółowe:

1. Budowanie bezpieczeństwa socjalnego rodzin

Zadania:

1. Stałe diagnozowanie i monitorowanie warunków życia rodzin.
2. Zapewnienie bezpieczeństwa materialno–bytowego rodzin znajdujących się
   w trudnej sytuacji życiowej, której nie są w stanie pokonać wykorzystując własne zasoby.
3. Objęcie pomocą dzieci w szczególności dożywianiem, zaopatrywanie w przybory i pomoce szkolne, organizowanie wypoczynku w okresie wolnym od zajęć szkolnych, umożliwienie korzystania z  zorganizowanych form spędzania czasu wolnego.
4. Praca z rodziną poprzez prowadzenie pracy socjalnej przez pracowników socjalnych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bobrowie.
5. Monitoring funkcjonowania i wydolności opiekuńczo – wychowawczej rodzin oparty na zaangażowaniu i współpracy wszystkich podmiotów działających na rzecz dobra
   i bezpieczeństwa dziecka i rodziny.
6. Zapewnienie rodzinom specjalistycznego wsparcia i poradnictwa.
7. Podejmowanie działań w zakresie aktywności społeczno – zawodowej rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym w celu umożliwienia podjęcia zatrudnienia.

Realizatorzy: GOPS, UG, placówki oświatowe, OTiRO, PK, PPP, PUP.

Termin realizacji – proces ciągły, w okresie obowiązywania programu.

2. Wspomaganie potencjału rozwojowego rodziny

Zadania:

1. Systematyczne diagnozowanie warunków życia rodzin, ich potrzeb i oczekiwań oraz udzielanie im stosownej pomocy.
2. Rozwijanie systemu wsparcia i specjalistycznego poradnictwa.
3. Organizacja specjalistyczny usług opiekuńczych.
4. Wspieranie i propagowanie różnych form aktywności społecznej działającej na rzecz wspomagania rodzin oraz umacniania więzi rodzinnych.
5. Promowanie wartości rodzinnych poprzez organizowanie spotkań edukacyjnych mających na celu wymianę doświadczeń, uczenie i pogłębianie umiejętności opiekuńczo – wychowawczych (kształtowanie właściwych ) relacji rodzic – dziecko.
6. Prowadzenie kampanii medialnych (ulotki, plakaty, artykuły prasowe) na rzecz umacniania rodziny i przeciwdziałania dysfunkcji.
7. Podejmowanie działań na rzecz powrotu do rodziny biologicznej dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej.
8. Zapewnienie opieki nad dziećmi rodzicom pracującym.
9. Podejmowanie działań zapobiegających niedostosowaniu społecznemu dzieci.
10. Tworzenie i współfinansowanie placówek wsparcia dziennego.
11. Realizacja na terenie gminy programów zdrowotnych.
12. Udział gminy w programach rządowych oraz innych programach wspierających rodzinę.
13. Podejmowanie działań przeciwdziałających przemocy i uzależnieniom w rodzinie.
14. Doskonalenie zawodowe pracowników podmiotów zajmujących się niesieniem pomocy rodzinie i dziecku.
15. Podejmowanie współpracy i wypracowanie zasad wspólnego działania wszystkich podmiotów działających na rzecz umacniania rodzin.

Realizatorzy: GOPS, UG, GZI, GKRPA, placówki kulturalno-oświatowe, organizacje pozarządowe,  OTiRO, PK.

Termin realizacji – proces ciągły, w okresie obowiązywania programu

3.  Wspomaganie dziecka w środowisku szkolnym

Zadania:

1. Wzbogacanie oferty edukacyjnej oraz wspieranie uczniów uzdolnionych.
2. Wspieranie potrzeb edukacyjnych dzieci niepełnosprawnych.
3. Wyrównywanie szans edukacyjnych przez pomoc materialną (stypendia, zasiłki, dofinansowanie imprez szkolnych i wycieczek, udział w projektach).
4. Wspieranie inicjatyw służących wszechstronnemu rozwojowi dzieci i młodzieży, 
   w tym udział placówek oświatowych w projektach.
5. Realizowanie przez szkołę programów profilaktycznych wspierających wychowanie dzieci i młodzieży oraz programów edukacyjno – wychowawczych przeciwdziałających patologiom społecznym.
6. Realizowanie programów prozdrowotnych.
7. Udzielanie pedagogicznego wsparcia rodzinom i uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji.
8. Podejmowanie przez szkołę działań mających na celu kształtowanie właściwego zachowania nawyków i postaw życiowych.
9. Podejmowanie przez szkołę współpracy z innymi podmiotami w zakresie rozwiązywania problemów uczniów z rodzin dysfunkcyjnych.
10.  Organizowanie zajęć świetlicowych i pomocy dla uczniów.
11.  Organizowanie dodatkowych zajęć dydaktyczno – wychowawczych dla uczniów
    z trudnościami.
12.  Organizowanie poradnictwa i konsultacji ze specjalistami dla rodziców.
13.  Podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów społecznych poprzez prowadzenie w szkole programów profilaktycznych dotyczących uzależnień, agresji, radzenia sobie ze stresem.
14.  Inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.
15.  Podejmowanie działań mających na celu integrację dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.

Realizatorzy: GOPS, placówki oświatowe, GKRPA, UG, OTiRO, PK, organizacje pozarządowe.

Termin realizacji – proces ciągły, w okresie obowiązywania programu.

Opieka nad dziećmi z rodzin niewydolnych wychowawczo

Zadania:

1. Praca socjalna z rodziną przeżywającą trudności opiekuńczo – wychowawcze, prowadzona przez pracowników socjalnych.
2. Praca asystenta z rodziną przeżywająca trudności opiekuńczo-wychowawcze oraz z rodziną, z której dzieci umieszczono w pieczy zastępczej celu umożliwienia powrotu dziecka do rodziny biologicznej.
3. Podejmowanie działań w celu zapewnienia nadzoru kuratora nad nieletnimi pozbawionymi dostatecznej opieki ze strony rodziny.
4. Współdziałanie podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny celem przepływu informacji i podejmowanie stosownych działań.
5. Organizowanie wsparcia psychologicznego i pedagogicznego dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo.
6. Tworzenie i wspieranie działalności świetlic i placówek wsparcia dziennego oraz organizowanie w nich pomocy i opieki dla dzieci w godzinach poza szkolnych.
7. Prowadzenie monitoringu dziecka w rodzinie znajdującej się w sytuacji kryzysowej.
8. Mobilizowanie rodziców do korzystania z programów korekcyjno –edukacyjno – terapeutycznych oraz specjalistycznych konsultacji.
9. Priorytetowe przyjmowanie do placówek przedszkolnych dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo.
10. Organizowanie form wsparcia (kółka zainteresowań, zajęcia wyrównawcze i inne) dla dzieci i rodzin niewydolnych wychowawczo.

Realizatorzy: GOPS, PCPR, KPP, kuratorzy, placówki oświatowe, UG, PPP.

Termin realizacji – proces ciągły, w okresie obowiązywania programu.

4. Poprawa stanu bezpieczeństwa rodziny, dzieci i młodzieży oraz zapobieganie uzależnieniom i zjawiskom przemocy

Zadania:

1. Realizacja programów dotyczących uzależnień, agresji, radzenia sobie ze stresem adresowanych do dzieci.
2. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii w szczególności dla dzieci
   i młodzieży.
3. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych.
4. Udzielanie pomocy rodzinom dotkniętym problemem alkoholowym oraz zjawiskiem przemocy.
5. Zwiększenie dostępności do pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu.
6. Organizowanie prelekcji w szkołach przez specjalistów zajmujących się rozwiązywaniem problemów w tym zakresie.
7. Promocja pozytywnych wzorców zachowań poprzez organizowanie zajęć, imprez, spotkań ukierunkowanych na wspieranie i prawidłowy rozwój i kreowanie prawidłowych postaw społecznych.
8. Monitorowanie zjawiska krzywdzenia dzieci i młodzieży.
9. Udzielanie informacji na temat  instytucji udzielających pomocy w przypadkach zaistnienia przemocy w rodzinie.
10. Współpraca wszystkich instytucji w zakresie przeciwdziałania przemocy i ochrony ofiar przemocy.
11. Wspieranie rozwoju i działania podmiotów udzielających wsparcia osobom
    i rodzinom znajdującym się w sytuacji kryzysowej.

Realizatorzy: GOPS, KPP, GZI, kuratorzy, placówki oświatowe, GKRPA, PPP.

Termin realizacji – proces ciągły, w okresie obowiązywania programu.

6.  Przewidywane efekty

1. Stworzenie wielopłaszczyznowego wsparcia dla rodzin przeżywających trudności opiekuńczo – wychowawcze.
2. Ograniczenie postępowania  rozwoju patologii społecznych.
3. Zminimalizowanie negatywnych zachowań wśród dzieci i młodzieży.
4. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa socjalnego rodzin.
5. Ograniczenie powstawania sytuacji kryzysowych w rodzinach.
6. Ochrona dzieci przed umieszczeniem w pieczy zastępczej.

7.  Finansowanie

Finansowanie Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2021-2023 odbywać się będzie w ramach środków budżetu Gminy Bobrowo, dotacji oraz środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.

8.  Monitorowanie i ewaluacja

Koordynatorem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2021-2023 jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bobrowie. Program monitorowany będzie na bieżąco, natomiast  przedmiotem ewaluacji będzie skuteczność podejmowania działań w oparciu o analizę wskaźników realizacji działań takich jak: liczba rodzin objętych pomocą społeczną;  liczba rodzin, które skorzystały z poradnictwa specjalistycznego;  liczba rodzin/ dzieci korzystających ze stypendiów socjalnych, ze świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz świadczenia wychowawczego itp; liczba wydanych Kart Dużej Rodziny w ramach programu rządowego; liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny; praca socjalna, specjalistycznymi usługami opiekuńczymi, liczba dzieci przebywających w pieczy zastępczej ogółem; liczba rodzin, którym udzielono pomocy z powodu uzależnienia; liczba rodzin, w których wystąpiła przemoc i problem alkoholowy; liczba posiedzeń Zespołu Interdyscyplinarnego i  grup roboczych; liczba zrealizowanych programów/zajęć dotyczących uzależnień, agresji i radzenia sobie ze stresem;  dodatkowych zajęć dydaktyczno–wychowawczych dla dzieci z trudnościami, form spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież itp.

Monitorowanie i ewaluacja Programu odbywać się będzie poprzez przekładanie w terminie do 31 marca każdego roku, Radzie Gminy Bobrowo sprawozdań z realizacji Programu, sporządzanych na podstawie informacji uzyskanych od podmiotów uczestniczących w realizacji zadań.

Przewodniczący Rady Gminy

Ryszard Włodarczyk